Stres - mechanizmy i reakcje ogólnoustrojowe biorące udział w jego powstawaniu
Badania prowadzone przez Waltera Canzona i Paula Barda oraz W.R. Hessa udowodniły, że mechanizm prymitywnych reakcji emocjonalnych takich jak lęk, czy gniew(towarzyszących stanom stresu) związany jest ze strukturami:
Pnia mózgu
Dla wyzwolenia zaś przejawów tych reakcji niezbędna jest integralność podwzgórza i międzymózgowia
Aby wywołać doświadczalnie reakcje emocjonalne można drażnić elektrycznie okolice podwzgórza powoduje to w rezultacie następujące objawy:
Drzemiące zwierze gwałtownie zrywa się na łapy
Źrenice ulegają rozszerzeniu
Sierść stroszy się
Następuje wzrost napięcia mięśniowego
Ukazywały się kły
Mimika była podobna do pobudzenia emocjonalnego
Następowały burzliwe zmiany wegetatywne
Dochodziło do przyspieszenia akcji serca, wzrostu ciśnienia krwi, wzrostu liczby oddechów
Obrazem reakcji emocjonalnych jest zwiększenie w stanie emocji napięcia tonusu mięśni szkieletowych, obejmujący równocześnie grupy antagonistycznych mięśni. Ruchy stają się sztywne i bardziej kanciaste. Zwiększa się gotowość do ruchów gwałtownych takich jak: ucieczka i atak w każdym kierunku. U niektórych zwierząt uszy kierują się w stronę, z której dochodzą dźwięki o zbliżaniu się napastnika lub zbliżaniu się ofiary. Źrenice ulegają rozszerzeniu, następuje wzrost recepcji bodźców wzrokowych. Zachodzą zmiany w układzie krążenia. Serce bije szybciej, następuje wzrost ciśnienia tętniczego. Dochodzi do silniejszego kurczenia się mięśnia sercowego. Zmienia się dystrybucja krwi, jaka jest tłoczona do tętnic z serca.Pod wpływem impulsów sympatycznych dochodzi do zwiększenia napięcia mięśniówki dużych żył dolnej części ciała, nazwanych naczyń pojemnościowych. Krew jest przemieszczana do klatki piersiowej i serca, co daje w efekcie lepsze warunki pracy-następuje:
Wzrost siły skurczu komór
Wzrost objętości tłoczonej krwi
Wzrost przepływu krwi przez mięśnie jest spowodowane efektem przemieszczenia się do nich krwi z naczyń narządów takich jak: jelita, wątroba, nerki. Są to reakcje przebiegające biernie. Natomiast czynnie ulegają rozszerzeniu te naczynia wskutek wybiórczego pobudzenia specjalnych włókien nerwowych naczyniorozszerzajacych, jakie przebiegają między włóknami naczyń zwężających w nerwach współczulnych, jakie biegną do mięśni kończyn. Dzięki temu wytwarza się korzystna sytuacja, jaka pozwala na zaopatrzenie w krew mięśni szkieletowych kończyn, niepowodująca zarazem upośledzenia zaopatrzenia w krew mózgu i serca. Gdy następuje pobudzenie emocjonalne dochodzi do zmian w oddychaniu-przyspieszenie i pogłębienie oddechów, które prowadzi di wzrostu przepływu powietrza przez płuca. Następuje dobra wentylacja płuc. Następują zmiany aktywacji układu wewnątrzwydzielniczego, w tym czynności obu nadnerczy-kory i rdzenia. Nasilenie czynności rdzenia nadnerczy jest przejawem towarzyszącej im aktywacji układu adrenergicznego.Dochodzi również do zmian humoralnych(zmian składu chemicznego krwi: wzrostu amin katecholowych. występuje tu mechanizm dodatniego sprzężenia zwrotnego, narastających reakcji:
Obronnych
Gotowości do agresji
Aminy katecholowe wpływają na:
Mobilizację glukozy z jej zapasów wątrobowych
Nasilenie glikogenolizy(rozpadu glikogenu) w wątrobie
Powstanie w wątrobie glukozy
Przechodzenie tej glukozy do krwi
Wpływ adrenaliny na metabolizm mięśniowy ma charakter:
Przygotowawczy
Antycypacyjny- następuje przygotowanie metabolizmu komórki do nagłego wzrostu wydatku energii momencie, gdy rozpocznie się wysiłek fizyczny
Ogólnie mówiąc pobudzenie układu współczulnego powoduje wpływ mobilizujący na jego rezerwy czynnościowe i energetyczne, w momencie zadziałania czynnika emocjonalnego. Syle usystematyzował przebieg zjawisk związanych z adaptacją do stresu i wyróżnił ?ogólny zespół przystosowania?, a w nim trzy fazy:
Stadium reakcji alarmowej
Stadium odporności
Stadium wyczerpaniaW stadium ostatnim ogólnego zespołu przystosowania miałyby się rozwijać lub nasilać takie zmiany, które powodowałyby uszkodzenie organizmu, patologiczne, zaś zmiany powodowałyby śmierć na skutek stresu. Ważne jest, zatem aby zapobiegać stresowi, aby wcześnie go opanować tak by nie dopuścić do wybuchu ostatnich reakcji na stres. Można stosować wiele technik relaksacyjnych, uprawiać sport i rekreację, intelektualnie radzić sobie z problemem, znać techniki opanowywania emocji, znać metody rozładowania napięcia emocjonalnego.
- Szczegóły
- Kategoria: Psychologia
- Odsłony: 611